Historia Sulęcina

Sulęcin to miasto powiatowe położone w północno-zachodniej części województwa lubuskiego. Miejscowość znajduje się na Wysoczyźnie Lubuskiej, w strefie doliny rzeki Postomii, która stanowi lewy dopływ Warty. Powołując się na dane Głównego Urzędu Statystycznego z 2016 roku, Sulęcin liczy 10,237 mieszkańców.

Pierwsze historyczne wzmianki o Sulęcinie datuje się na rok 1241, kiedy to książę piastowski – Henryk Brodaty, przekazał ziemie składające się na nasze miasto możnowładcy – komesowi Mroczkowi z Pogorzeli, by ten w 1244 oddał Sulęcin w ręce zakonu templariuszy. Fakt ten przyczynił się do znacznego rozwoju tutejszej aglomeracji, przekładającego się choćby na uzyskanie praw miejskich oraz wybudowanie zamku, po którym nie zachowały się żadne ślady, jak i sprowadzeniu sukienników. Rzemieślnicy ci rozsławili Sulęcin za sprawą prężnie rozwijającego się rolnictwa, browarnictwa czy szeroko rozumianego rzemiosła.

Ze względów ekonomicznych, książę śląski Bolesław Rogatka, w 1249 roku, został zmuszony do sprzedaży Ziemi Lubuskiej (z Sulęcinem włącznie). Nowymi właścicielami stali się arcybiskupi z Magdeburga oraz – po części – margrabiowie brandenburscy. Ci ostatni, zaledwie trzy lata później, całkowicie przejęli wspomniany obszar, tworząc tutaj podwaliny Nowej Marchii.

Rok 1314 przyniósł znacznie zmiany w historii Sulęcina. Po likwidacji zakonu templariuszy, nasze miasto, wraz z okolicznymi terenami, dopiero w 1350 roku przeszło na własność zakonu joannitów, by pozostać w ich władaniu aż do 1810 roku. W tamtym okresie, Sulęcin zyskał obwarowanie, aczkolwiek w okolicach 1375 roku, za sprawą wojsk księcia kaliskiego, z mapy miasta zniknął zamek, wzniesiony przez Ottona Brandenburskiego jako baza wypadowa na terenie Polski. Co ważne, pamiątkę po templariuszach stanowi użytkowany do czasów obecnych herb Sulęcina, na którym widnieje odtworzona pieczęć tegoż zakonu, umieszczona w chorągwi podtrzymywanej przez baranka, usytuowanego na zielonym podłożu z czarnym tłem.

Wraz z upływem czasu, Sulęcin jako miasto stopniowo nabierał znaczenia. Na rok 1563 datowane jest powstanie domu zakonnego joannitów, a nieco później, w 1574 roku, magnaci i duchowieństwo wielkopolskie, witali tutaj pierwszego króla elekcyjnego Rzeczpospolitej – Henryka Walezego. Z kolei w roku 1591 w Sulęcinie utworzono pierwszą szkolę oraz, jeszcze w tym samym stuleciu (lata 1849-1951), wybudowano siedzibę władz – Ratusz Miejski.

W 1657 roku przez teren Sulęcina przeciągnęły wojska hetmana Stefana Czarnieckiego, spieszące na pomoc Danii, a w roku 1689 w naszym mieście przebywała Teresa Kunegunda, córka króla Jana III Sobieskiego. Kolejno, w latach 1714-1722 w Sulęcinie stacjonowała kampania wojsk pruskich, a w 1733 roku miasto odwiedził władca Prus Fryderyk Wilhelm I. W międzyczasie Sulęcin ucierpiał nie tylko ze względu na atak zarazy czy pożary. Poważne zniszczenia przyniosły bowiem efekty wojny siedmioletniej, podczas której wojska rosyjskie walczyły z Fryderykiem II.

Lata 1806-1812 upłynęły pod znakiem wojsk napoleońskich, pod których władzą znajdował się wtedy Sulęcin. Po zakończeniu panowania komandorii łagowskiej zakonu joannitów, miasto stało się siedzibą powiatu torzymskiego i stan ten zachował się do roku 1852, kiedy to Sulęcin stracił status miasta powiatowego na rzecz Ośna Lubuskiego. Dopiero w 1873 roku nasze miasto zyskał miano siedziby władz powiatu wschodniotorzymskiego.

Na drugą połowę XIX wieku przypada znaczny rozwój przemysłowej części Sulęcina, otworzono bowiem zakłady przemysłu drzewnego, których działalność z czasem usprawniło pierwsze połączenie kolejowe na skalę krajową. W międzyczasie w okolicach wydobywano torf oraz węgiel brunatny, a także uruchomiono fabryki brykietów, budowy wagonów O. Frankego, jak i również Elektromotoren Werke-Kaiser, czyli fabrykę silników elektrycznych Karla Kaisera, którego nazwisko do tej pory jest dobrze znane mieszkańcom Sulęcina. W 1858 roku Joannici otworzyli szpital, który od 1899 do dnia dzisiejszego (poza przebudową w 1931 roku i dobudowanym później tzw. „nowym szpitalem”) znajduje się w starym gmachu przy ulicy Szpitalnej. W zbliżonych latach w Sulęcinie powstały także budynki administracji wojskowej, ufundowany przez wspomnianego już Kaisera ośrodek wypoczynku i sportu na Winnej Górze, a także restauracje oraz kawiarnie.

II Wojna Światowa nieodwracalnie zmieniła obraz Sulęcina. W wyniku jej działań ucierpiało niemal 50% miasta. Radzieccy żołnierze 2 lutego 1945 roku spalili istniejący wówczas niecałe sto lat ratusz, a także część zabudowań, w tym budynek starostwa, stację kolejową czy budynki mieszkalne. Po zakończeniu wojny ruiny ratusza zostały całkowicie rozebrane, a cegły przeznaczono na odbudowę Warszawy. Obecnie mieści się tam pl. Czarnieckiego z Fontanną Dobrosąsiedztwa. Ponadto czerwonoarmiści dokonali również znacznego zniszczenia gotyckiego kościoła pw. Św. Mikołaja z XIV w., znacznie uszkadzając jego wnętrze oraz wieżę, która w skróconej formie i bez charakterystycznego dzwona przetrwała do dziś.

Na 24 czerwca 1945 roku, po przyłączeniu części ziem lubuskich do Polski, zarządzono akcję wysiedlania Niemców za Odrę – przedsięwzięcie zajęło aż pięć lat. W tym okresie do Sulęcina zaczęli przybywać repatrianci zza Buga oraz inni przesiedleńcy, spośród których najliczniejszą grupę stanowili mieszkańcy ówczesnego województwa poznańskiego. W latach 1945-1975 w Sulęcinie zlokalizowana była siedziba władz powiatowych w ramach województwa zielonogórskiego, by – po reformie administracyjnej w latach 1975-1998, przynależeć do województwa gorzowskiego. Od tamtego okresu nasze miasto znajduje się w województwie lubuskim i jest centrum miasta i gminy miejsko-wiejskiej Sulęcin.

Lata 1950-1956 można uznać za czas, w którym w Sulęcinie zachodził powolny i żmudny proces rozwoju społeczno-gospodarczego. Realizowano wtedy budowę infrastruktury miejskiej, lecz bardziej dynamiczny rozwój nastąpił dopiero w latach 1956-1980. Wtedy miasto osiągnęło zadowalające wskaźniki demograficzne i ekonomiczne, porównywalne z okresem świetności przed wojną.

Obecnie Sulęcin, którego nazwa ewoluowała na przestrzeni lat: od Zulenche, Sulenzec, Sulenzhit, Zcullentzk, Zyllenzig, Zielenzig, na formie Cielęcin kończąc – to małe, acz urokliwe i rozwijające się miasto. Zachowane zabytki, w postaci, między innymi gotyckiego kościoła pw. św. Mikołaja z połowy XIV wieku, fragmentów średniowiecznych murów obronnych, urbanistycznego układu starego miasta z zabytkowymi kamienicami z XVIII i XIX w., cmentarza żydowskiego z XIX wieku, czy charakterystycznej Willi Neuenfelda wybudowanej pod koniec XIX, stanowią niepodważalną wartość i atrakcję naszego regionu. Co więcej, ofertę turystyczną Sulęcina uzupełniają liczne szlaki spacerowe i rowerowe, a także ościenne jeziora.

Sulęcin poszczycić może się także licznymi placówkami oświaty takimi, jak: I Liceum Ogólnokształcące im. Adama Mickiewicza, Zespół Szkół Licealnych i Zawodowych im. Unii Europejskiej, Gimnazjum im. Jana Pawła II, Szkoła Podstawowa im. Polskich Olimpijczyków czy Przedszkole nr 1 im. Małego Przyrodnika oraz Przedszkole nr 2 im. Małych Odkrywców.

na podst.: W. Hładkiewicz, P. Kruk, J. Ugrynowicz – „Sulęcin dawniej i dziś” (1995); sulecin.pl; gazetalubuska.pl; zamkilubuskie.pl.